Een door een dierenarts aanbevolen voedingsaanpak om je paard of pony met PPID te ondersteunen

Voordat je een voederplan opstelt, is het belangrijk om een duidelijk beeld te hebben van de conditie van je paard. Een grondige evaluatie voorkomt dat problemen onbedoeld verergeren na aanpassingen.

Let op de volgende punten voordat je het rantsoen aanpast:

• Huidig dieet: kennis van de huidige energie-, suiker- en eiwitinname helpt jou of je dierenarts te zien waar aanpassingen nodig zijn.
• Beschikbare middelen en huisvesting: heeft je paard toegang tot een weide? Welk type of welke kwaliteit hooi en weide is beschikbaar? Staat je paard alleen of in een groep?
• Medische geschiedenis: een nieuw voerschema moet rekening houden met vroegere en huidige gezondheidsproblemen.
• Bestaande bijkomende aandoeningen: heb je een ouder paard? Controleer op gebitsproblemen of artritis, want je voederplan kan hierop worden afgestemd.

Bij PPID verliest de hersenen zijn natuurlijke rem op de hormoonproductie, wat leidt tot een teveel aan adrenocorticotroop hormoon (ACTH). ACTH stimuleert de bijnieren om cortisol te produceren. Bij PPID-paarden gebeurt dit te vaak en te veel. Het resultaat is een voortdurend verhoogd cortisolniveau in het lichaam.

Door deze hormonale disbalans gebruiken paarden met PPID energie en voedingsstoffen minder efficiënt, wat leidt tot abnormale vetopslag en snellere spierafbraak. Zonder rem op de ACTH-productie komt er na maaltijden meer suiker in de bloedbaan. Het lichaam van het paard denkt dat er meer energie nodig is en maakt meer insuline aan om de suiker in de cellen te krijgen. Als de suiker niet door de cellen wordt gebruikt, worden deze na verloop van tijd ongevoelig voor insuline. Dit staat bekend als insulinedysregulatie en gaat vaak gepaard met PPID.

Een standaardrantsoen is daarom vaak niet meer voldoende.

Het opstellen van een aangepast voederplan op basis van lichaamsconditie en de aanwezigheid van insulinedysregulatie helpt de hormoonbalans te ondersteunen en een stabiel gewicht te behouden.

1. Voeding voor paarden met PPID en overgewicht

Een Body Condition Score (BCS) boven 6 wordt als overgewicht beschouwd. De principes voor gewichtsverlies zijn hetzelfde voor paarden met of zonder PPID. In beide gevallen moet de energie-inname lager zijn dan het energieverbruik.

De volgende punten zijn belangrijk bij het opstellen van een voederplan voor paarden met overgewicht:

1. Verlaag de energie-inname en verhoog de beweging
2. Vermijd voer met veel suiker en zetmeel (granen, jong gras). Suikers en zetmeel verhogen de insulinespiegels, bevorderen vetopslag en verminderen vetverbranding
3. Overweeg levothyroxine natrium onder toezicht van de dierenarts bij hardnekkig overgewicht. Paarden die vetreserves behouden of een trage stofwisseling hebben, kunnen baat hebben bij dit medicijn.

💡 Praktisch voorbeeld: een pony van 250 kg mag maximaal 1% van zijn lichaamsgewicht per week verliezen, gelijk aan 2,5 kg in de eerste week. Daarna is 0,5% per week een veilig doel.

Voederstrategie: Gebruik hooinetten met kleine gaten of een graasmasker om de eettijd te verlengen en hongerpiekmomenten te voorkomen. Voeg eventueel stro toe aan het hooi om de energiedichtheid te verlagen. Je paard zal meer tijd besteden aan kauwen en blijft langer verzadigd. Oudere paarden met artritis hebben soms moeite om uit hooinetten te eten. Zij verkiezen hooi op de grond om de nek niet te belasten.

Supplementen: Een vitamine- en mineralenbalancer zoals ESTE Balancer vult tekorten aan die ontstaan wanneer je paard hoofdzakelijk ruwvoer eet en zorgt voor een volledig en uitgebalanceerd rantsoen. Steady&Stable van Curafyt bevat Berberis vulgaris en helpt het gewicht te behouden en de suikerstofwisseling te reguleren.

Spieronderhoud: Gebruik luzerne of Body&Build van Curafyt voor extra eiwitten en ondersteuning van spiermassa en groei. Eiwitten, vooral het aminozuur tyrosine, zijn belangrijk omdat ze helpen de spiermassa te behouden en de dopamineproductie ondersteunen, die bij PPID vaak verminderd is. Combineer dit met lichte, regelmatige beweging om spierafbraak te beperken en de stofwisseling actief te houden.

2. Voeding voor paarden met PPID en ondergewicht

Het bepalen van de BCS is een belangrijk onderdeel van de klinische evaluatie, vooral omdat ondergewicht bij paarden met PPID soms moeilijker te herkennen is. Hormonale veranderingen beïnvloeden de vetverdeling en spierontwikkeling.

Het dieet van je paard moet worden aangepast aan de onderliggende oorzaken van gewichtsverlies:

• Gebitsproblemen: controleer het gebit en corrigeer kauwproblemen zoals proppen maken (voer laten vallen).
• Parasieten: paarden met PPID kunnen gevoeliger zijn voor parasieten, dus verminder de parasietdruk door elke 3–4 maanden strategisch te ontwormen.
• Sociale hiërarchie: houd rekening met de rangorde tijdens het voeren. Lager geplaatste paarden krijgen vaak minder voer of eten te snel door stress.
• Spierafbraak: activatie van het ubiquitine-proteasoomsysteem stimuleert de afbraak van eiwitten. Het werkt als een soort “recyclagesysteem”: het herkent beschadigde of oude eiwitten en breekt ze af zodat het lichaam ze opnieuw kan gebruiken. Bij PPID is dit systeem overactief door overproductie van cortisol.

3. Voeding voor PPID met insulinedysregulatie

Naast voedingsbeheer voor PPID bij paarden met over- of ondergewicht is extra aandacht nodig wanneer paarden en pony’s ook lijden aan insulinedysregulatie. Deze combinatie verhoogt het risico op hoefbevangenheid (door hoge insulinespiegels) en vraagt om een strengere controle van het suikergehalte in het dieet.

Belangrijke aandachtspunten voor paarden met PPID en ID:

• Laat elke 4–6 maanden een orale suikertest of insulinetolerantietest uitvoeren door je dierenarts.
• Beperk suiker en zetmeel tot minder dan 10–12% niet-structurele koolhydraten (NSC).
• Analyseer het ruwvoer (zoals hooi) om het suikergehalte en de voedingswaarde te bepalen.
• Week hooi 6 uur in koud water of 1–3 uur in warm water om suikers te verminderen.
• Beweging verbetert de insulinegevoeligheid. Voor paarden met hoefbevangenheid mag dit alleen in overleg met je dierenarts gebeuren.
• Olie is een goede energiebron zonder suiker of zetmeel en is daarom veilig voor paarden met insulineproblemen. EPA en DHA uit olie hebben ontstekingsremmende eigenschappen. PPID en insulineresistentie hangen samen met ontstekingen in vetweefsel, wat de insulinegevoeligheid verder vermindert. Suppletie met EPA en DHA uit hoogwaardige microalgenolie, zoals in Grow & Glow van Curafyt, is een nuttige toevoeging aan het dieet.

4. Voeding op basis van leeftijd en gebit

De leeftijd van je paard speelt een belangrijke rol in de voedingsbehoeften. Oudere dieren hebben vaak specifieke uitdagingen, zoals gebitsproblemen of verminderde mobiliteit, die invloed hebben op hoe ze voer opnemen en verteren.

Enkele voedingstips voor oudere paarden:

• Zonder gebitsproblemen: langstengelig ruwvoer
• Bij ernstige gebitsproblemen: geweekte pulp of hooi-pellets
• Voer minimaal 1,5% van het lichaamsgewicht aan droge stof per dag
• Voer meerdere kleine maaltijden per dag (vuistregel: nooit langer dan 6 uur zonder hooi)
• Kies suikervrij voer om maagzweren te voorkomen
• Luzernepellets zijn een goede eiwitbron (zonder melasse)

💡 Praktisch voorbeeld: hoeveel hooi is dit voor een paard van 500 kg? Dit komt overeen met 7,5 kg droge stof voor een paard van 500 kg. Hooi bevat ongeveer 85% droge stof. Rekening houdend hiermee mag een paard van 500 kg ongeveer 8,8 kg hooi per dag krijgen.

Naast deze algemene richtlijnen zijn er enkele voedingsstoffen die extra aandacht verdienen bij PPID. Eiwitten, vitaminen, mineralen en elektrolyten kunnen direct invloed hebben op spieronderhoud, hormonale balans en het immuunsysteem.

• Eiwitten: dopamine wordt gemaakt uit aminozuren zoals tyrosine en threonine. Dopamine is nodig om de hormonale balans te behouden, die bij PPID verstoord is. Extra lysine en threonine (15–20 g/dag) zijn belangrijk voor spierontwikkeling en helpen spierverlies te beperken.
• Vitaminen en mineralen: er zijn geen specifieke richtlijnen voor vitamine- en mineralensuppletie bij PPID. Pas aan op basis van leeftijd en activiteit in overleg met je dierenarts.
• Elektrolyten: paarden met PPID kunnen last hebben van polyurie/polydipsie (vaak plassen/drinken). Zorg altijd voor een zoutblok om verliezen via urine en zweet aan te vullen.
• Immuunondersteuning: vitamine C kan de immuunfunctie en longgezondheid verbeteren.